Çocuklarda Ev Kazalarından Korunma – Prof. Dr. Ayşe Berna Anıl
Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ) tanımına göre kaza; yanlış davranış ve ihmaller sonucunda oluşan korunabilir bir olaydır. Yaralanma ise insan vücudunun kasıtlı veya kasıtsız olarak termal, mekanik, elektriksel veya kimyasal enerjiye akut olarak maruz kalma veya oksijen ve ısı gibi yaşamsal unsurlardan uzaklaştırılması nedeniyle ortaya çıkan durumdur.
Kazalar, genellikle yaşandığı yere göre sınıflandırılır. Ev kazaları, ev içinde veya ev çevresinde meydana gelen kazalardır. Ev kazaları kendi içinde nefessiz kalma, suda boğulma, zehirlenme, yangın, duman zehirlenmesi, yüksekten düşme, başa/gövdeye sert cisim çarpması, yanık, haşlanma, kesik, kopma ve yabancı cisim aspirasyonu gibi alt gruplara ayrılmaktadır. DSÖ verilerine göre dünyada düşmeler, yanıklar ve zehirlenmeler ev kazalarında morbidite ve mortalitenin en önemli sebepleridir. Bu nedenle ev kazaları, tüm dünyada önemli sağlık sorunları arasında yer almaktadır.
Ev kazaları, her yaş grubunda görülmesine karşın özellikle çocuklar ve yaşlılar için önemli bir halk sağlığı sorunudur. Ev kazaları sıklığı, ülkeler ve yaş gruplarına göre değişmekle beraber çocukluk çağı kazalarının %25’ni oluşturmaktadır. Türkiye’de çocukluk çağı ev kazalarının, tüm kazaların %18-25’ni oluşturduğu, acil servislere müracaatta trafik kazalarından sonra 2. sırada yer aldığı görülmektedir. Ev kazalarının %45,4 ü 0-6 yaş arasındaki çocuklarda görülmektedir. Çocukların öğrenme eğilimlerinden dolayı meraklı olmaları, algılama yetilerinin sınırlı olması, hareket kabiliyetlerinin kısıtlı olması kazalara eğilimlerini artırır.
Ülkemizde yapılan çalışmalarda, ailelerin kazalardan korunma bilgisinin yetersiz olduğu ve çocukların kaza geçirme riskinin yüksek olduğu belirlenmiştir. Kazalar konusunda ailelerin bilinçlendirilmesi gereklidir.
Ev kazaları için önlemler
Düşme ve çarpmalar: Sandalye ve diğer mobilyalar pencereden uzak tutulmalıdır.Pencerelerde koruyucu parmaklık/çocuk kiliti kullanılmalıdır. Balkonlarda küçük çocuklar yalnız bırakılmamalı, balkonda en az 1 metre yükseklikte dikey korkuluk olmalıdır. Bebeğin yattığı yer düşmesini önleyecek şekilde düzenlenmelidir. Çocukların evdeki sert köşelere çarpmalarını önleyici tedbirler alınmalıdır. Banyoda kaymayı önleyici Zemin örtüleri kullanılmalıdır. Emekleme ve yeni yürüme döneminde çocuklar merdivenlerden uzak tutulmalı, merdiven başlarına korkuluk koyulmalıdır. Çatıya çıkış kapakları, bahçede kuyu, sarnıç vb. yerlerin kapakları kilitli olmalıdır. Yüksek duvar ve ağaçlara tırmanmaması için çocuklar uyarılmalıdır.
Kesik ve sivri cisim saplanmaları: Makas, jilet gibi kesici cisimler ortada bırakılmamalıdır. Çatal bıçak gibi keskin ve sivri mutfak gereçlerini mutfakta kilitli çekmecelerde yada çocukların erişemiyeceği yerlerde muhafaza edilmelidir. Tornavida, çivi gibi malzemeler kilitli takım çantasında saklanmalıdır. Kırılabilecek cisimler, çocuğun oyun alanında bırakılmamalıdır. Okul öncesi çocukların kalem, pergel, cetvel gibi malzemelerle oynamasına izin verilmemelidir. Çocuklara keskin uçlu oyuncak alınmamalı, kırık oyuncaklar atılmalıdır. Mobilyaların sivri ve keskin kenarlarına muhafaza uygulanmalıdır.
Boğulma: Boğulma, su ile, hava yoluna yabancı cisim kaçması veya dış etkenle nefessiz kalma şeklinde olabilir. Çamaşır makinası, fırın, dolap gibi beyaz eşyaların kapakları daima kapalı tutulmalıdır. Kova, leğen ve küvette su bırakılmamalıdır. Çocuklar banyoda, havuz ve deniz kenarında yanlız bırakılmamalıdır. Havuz çevresine koruyucu çit/engel yaptırılmalıdır. Bahçe veya bodrumda su kuyusu varsa üzeri çocukların açamayacağı şekilde kapatılmalıdır. Çocukların yutabileceği cisimler ortada bırakılmamalıdır. Çocuklara oynamak için ip, kablo, zincir, poşet gibi malzemeler verilmemelidir Oyuncaklar çocuğun yaşına uygun olmalı, yutabileceği veya hava yoluna kaçabilecek küçük parçalar içermemelidir. Bebek kıyafetlerinin boyun kısımlarındaki ip ve lastikler çıkarılmalıdır. Bebekler daima sırt üstü yatırılmalı, uyurken belirli aralıklarla kontrol edilmelidir. Bebekler için kullanılacak battaniye, yorgan uygun boyutta ve hafif olmalıdır.
Yangın ve duman: Çocuklara yanmayan kıyafetler giydirilmelidir. Evin, özellikle banyo ve mutfağın havalandırması iyi olmalıdır.Duman detektörü etkin bir korunma yöntemidir.
Yanık: Yanıklar fiziksel (Isı, elektrik, ışın, sürtünme veya donma) ve kimyasal (kimyasal maddelerin oluşturduğu) yanıklardır. Ev ortamında çocuklar en çok ısı, elektrik ve kimyasal madde yanıklarıyla karşılaşmaktadır.Çocuklar soba ve diğer ısıtıcıların bulunduğu odada asla yanlız bırakılmamalıdır. Çocukların temasını engellemek için sobanın etrafında korkuluk kullanılmalıdır. Sıcak su dolu kap, çaydanlık, tencere ve fişe takılı ütü çocukların ulaşabileceği yerlerde bırakılmamalıdır. Bebek kucakta iken sıcak içecek (çay, kahve vb) içilmemelidir. Masa ve ocak üzerindeki tencere ve tavanın sapı daima içe dönük tutulmalıdır.Fırın ya da ocağın önünde engel kullanılmalıdır. Sıcak su ısıtıcıları maksimum 52°C ısıtacak düzeyde ayarlanmalıdır. Elektrikli aletler ve kablolar çocukların erişemeyeceği yerlerde saklanmalıdır. Evde prizler ve fişler üzerinde güvenliği sağlayan kapaklar kullanılmalıdır. Kibrit ve çakmaklar çocukların ulaşamayacağı yerlerde saklanmalıdır.
Zehirlenme: Tarihi geçmiş ve uygun koşullarda saklanmamış gıdalar asla satın alınmamalı ve tüketilmemelidir.Doktora danışmadan ilaç kullanılmamalı, tarihi geçmiş ilaçlar imha edilmelidir. İlaç, kimyasal madde içeren temizlik ve kişisel bakım malzemeleri çocukların ulaşamayacağı yerlerde saklanmalıdır. Bu tür maddeler kendi kaplarında muhafaza edilmelidir. Böcek veya fare zehirleri çocukların olmadığı ortamlarda kullanılıp sonra ortam iyice havalandırılmalı ve temizlenmelidir. Kalan malzeme çocukların ulaşamayacağı yerlerde saklanmalıdır.Çocuk odalarında soba kullanılmamalıdır. Soba boruları ve bacaları yılda en az 2 kere temizletilmelidir. Katı yakıt kullanıyorsa soban çok doldurulmamalı, yatmadan önce sobaya kesinlikle kömür atılmamalıdır. Sobadan kaynaklanan hava kirliliğini gidermek için ev havalandırılmalıdır.Evde gaz kullanılıyor ise, uygun yerlere gaz detektörleri taktırılmalıdır LPG tüpleri çocukların ulaşamayacağı yerlerde muhafaza edilmelidir.Çocukların ocak düğmeleri ile oynamasına izin verilmemelidir.
Evde ateşli silah yaralanmaları: Evde silah asla dolu saklanmamalıdır. Emniyeti sürekli kapalı tutulmalıdır. Ateşli silahlar çocukların erişemiyeceği kilitli yerlerde bulundurulmalıdır. Mermi yada şarjör silahtan ayrı saklanmalıdır. Ateşli silahlar asla çocuklara gösterilmemelidir. Ateşli silahlar çocukların yanında temizlenmemelidir. Silahla kesinlikle şaka yapılmamalıdır.
Prof. Dr. Ayşe Berna Anıl
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi
Çocuk Yoğun Bakım Bilim Dalı
